„Skuta tożsamość”

czyli przywracanie imion pochowanym na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie

Po II wojnie światowej na wielu cmentarzach na terenie Polski przeprowadzono akcję „degermanizacji” napisów na nagrobkach - skuwano przymusowo wszystko co napisano w języku niemieckim - imiona, zwroty dotyczące urodzenia („geboren”) czy śmierci („gestorben”), niemieckie nazwy miesięcy, sentencje żegnające zmarłych, a nawet skróty, które mogłyby świadczyć o niemieckim pochodzeniu wyrazu (np. „u.” dla „und”). Celem było „wykorzenienie niemczyzny”, a sprawcy do całego procederu dewastacji podchodzili metodycznie - niejednokrotnie usuwano imiona członków całych rodzin oszczędzając jedynie nazwiska i cyfry. Wówczas osoby pochowane stawały się anonimowe, a ich tożsamość była znana wyłącznie rodzinie odwiedzającej grób. Z czasem i tych osób zabrakło i dziś bez kwerendy w dostępnych archiwaliach nie sposób stwierdzić kto został w tych grobach pochowany.

Nie inaczej było i na cmentarzach cieszyńskich (nie licząc żydowskich, na których „degermanizacji” napisów nie przeprowadzono), w tym największym Cmentarzu Komunalnym. „Winą” pochowanych tu osób było posługiwanie się językiem niemieckim w życiu codziennym i to, że po śmierci na ich mogiłach ustawiono kamienie z inskrypcjami w tym języku. Zmarli zasługują jednak na pamięć i szacunek, dlatego w miarę możliwości postaram się przywrócić im tożsamość, którą próbowano im odebrać.

Wszystkie zdjęcia poniżej przedstawiają nagrobki na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie, jednak ich liczba może maleć, gdyż wiele z nich stanowią miejsca grzebalne nie opłacane już przez potomków, które mogą zostać ponownie wykorzystane. Wytłuszczonym drukiem zapisano imiona lub wyrazy, które udało się rozpoznać, znakiem „...” oznaczono brakujące imiona i zwroty, podano ostatnie miejsce zamieszkania osoby zmarłej. Artykuł będzie poszerzany o kolejne znalezione nagrobki.

Dziękuję Pani Karinie Żyłka - kierownikowi Działu Cmentarzy w Zakładzie Gospodarki Komunalnej w Cieszynie za udostępnienie archiwalnych materiałów i pomoc w ustaleniu personaliów części osób pochowanych.

	Familie Adlof (lokalizacja: sektor XIV / rząd A / numer 7)
	Leopold Auer - ur. 10.11.1849 w Opawie, zm. 20.2.1920 w Cieszynie - emerytowany pomocnik kasjera towarowego na Kolei Koszycko-Bogumińskiej, zam. Schröttergasse 1 (obecnie Śrutarska) (lokalizacja: sektor XXII / rząd E / numer 15)
	Franz Bortlik - ur. 1832 w Cieszynie, zm. 19.6.1914 w Cieszynie - emerytowany urzędnik miejski, zam. przy Töpfergasse 2 (obecnie Garncarska) Karoline Bortlik z d. Doffek - ur. 22.7.1839 we Frysztacie, zm. 22.04.1904 w Cieszynie - żona Franza, zam. przy Töpfergasse 2 (obecnie Garncarska) Rudolf Amler - ur. 28.2.1886 w Szczakowej, zm. 5.10.1940 w Brnie - major w stanie spoczynku, w czasie Wielkiej Wojny porucznik-księgowy w K.u.K. Reservespital I w Cieszynie, zam. w Brnie przy Wienergasse 155 (lokalizacja: sektor VIII / rząd 1 / numer 2)
	Olga Czaczinski z d. Wippersdorf - ur. 21.8.1860 w Ołomuńcu, zm. 1.4.1917 w Cieszynie - żona Karla Czaczinski, zam. Bahnhofstraße 11 (obecnie Nádražní (Dworcowa) w Czeskim Cieszynie) Karl Czaczinski - ur. 9.3.1853, zm. 9.2.1940 w Cieszynie - emerytowany kasjer Komory Cieszyńskiej, zam. Bahnhofstraße 11 (obecnie Nádražní (Dworcowa) w Czeskim Cieszynie) (lokalizacja: sektor XII / rząd 16 / numer 18)
	Johann Czakon - ur. 5.4.1871 w Cieszynie, zm. 30.04.1936 - ślusarz, właściciel domu, zam. Polna 1 (obecnie Katowicka) (lokalizacja: sektor IV / rząd 1 / numer 4)
	Maximilian Drössler - ur. 20.3.1880 w Cieszynie, zm. 26.04.1900 we Wiedniu - syn adwokata dr Leopolda Drösslera, student Uniwersytetu Wiedeńskiego, zmarł w wyniku powikłań po operacji zapalenia wyrostka robaczkowego (lokalizacja: sektor IV / rząd 1 / numer 12)
	Emilie Engelmajer z d. Buczy - ur. 19.4.1890 we Frydku, zm. 21.5.1936 w Cieszynie - żona emerytowanego chorążego, zam. przy ul. Hażlaskiej 100 (lokalizacja: sektor XVI / rząd 1 / numer 17)
	Josef Eppich - ur. 1852, zm. 20.4.1932 w Cieszynie - emerytowany dyrektor szkoły powiatowej, zam. przy ul. Pokoju 3 Adolfine Eppich - ur. 29.7.1883 w Cieszynie, zm. 24.6.1936 w Cieszynie - emerytowana nauczycielka, siostra Josefa, zam. przy ul. Pokoju 3 (lokalizacja: sektor VIII / rząd 1 / numer 21)
	Theodor Frenzel - ur. 20.?.1871 w Białej, zm. 5.6.1924 w Cieszynie - restaurator, zam. przy ul. Cselesty 4 (obecnie Kochanowskiego) Anna Frenzel z d. Kutschera - ur. 20.?.1876 w Alsókubin (obecnie Dolný Kubín na Słowacji), zm. 9.6.1920 w Cieszynie - żona Theodora Frenzela, zam. przy Stiftgasse 4 (obecnie Kochanowskiego) Theodor Frenzel junior - ur. 21.11.1906 w Cieszynie, zm. 8.12.1906 w Cieszynie - syn małżeństwa Frenzel (lokalizacja: sektor XIII / rząd 16 / numer 20)
	Familie Gallent u. Burda (lokalizacja: sektor XI / rząd 12 / numer 18)
	Oskar Gärtner - ur. 1.6.1870 w Ołomuńcu, zm. 5.8.1927 w Witkowicach - pierwszy dyrektor Teatru Niemieckiego w Cieszynie, zam. przy ul. Głębokiej 7 (lokalizacja: sektor XIV / rząd D / numer 5)
	Josef Gregurek - ur. ?.9.1869, zm. 20.2.1924 w Cieszynie - kierownik handlu w firmie Krisch Ryszard i Synowie - handel towarami szklanymi i porcelaną, zam. przy ul. Głębokiej 8 Olga Mack z d. Gregurek - ur. 29.8.1896 we Frydku, zm. 20.2.1927 w Cieszynie - żona starszego kelnera, zam. przy ul. Głębokiej 8 (lokalizacja: sektor XV / rząd A / numer 16)
	Sophie Gruber z d. Stára - ur. 3.5.1883 w Vicenitz (obecnie Vícenice w powiecie Třebíč w Czechach), zm. 14.1.1916 w Cieszynie - żona Viktora - dyrektora hotelu „Pod Jeleniem”, zam. Demelplatz 20 (obecnie Rynek) (lokalizacja: sektor VII / rząd 17 / numer 5)
	Franz Honsowitz - ur. 10.5.1864 w Battelau kreis Iglau (obecnie Batelov w powiecie Igława w Czechach), zm. 30.1.1941 w Cieszynie - emerytowany nadleśniczy, zam. Olsa-Ufer 38 (obecnie nábřeží Míru (Aleja Pokoju) w Czeskim Cieszynie) (lokalizacja: sektor IX / rząd 18 / numer 22)
	Eduard Kabelik - ur. 11.10.1896 w Cieszynie, zm. 24.3.1916 w Cieszynie - syn Johanna Kabelik (zawiadowcy stacji na Kolei Koszycko-Bogumińskiej) i Anny z d. Simon, zam. Fabriksgasse 19 (obecnie Tovární (Fabryczna) w Czeskim Cieszynie) (lokalizacja: sektor IV / rząd 17 / numer 6)
	Gustav Klaus - ur. 22.8.1872 w Buschellersdorf (obecnie Oldřichov v Hájích w Czechach), zm. 26.11.1934 w Cieszynie - emerytowany c.k. nauczyciel gimnastyki, zam. przy ul. Michejdy 2 Fanny Klaus z d. Effenberger- ur. 5.4.1878 w Weißbach (obecnie Bílý Potok w Czechach), zm. 16.5.1940 w Cieszynie - wdowa po nauczycielu, zam. Schlageter-Straße 2 (obecnie Michejdy) (lokalizacja: sektor XVI / rząd 1 / numer 11)
	Friedrich König - ur. 16.10.1887 w Cieszynie, zm. 31.5.1937 w Cieszynie - zam. przy ul. Michejdy 16 Karl Pfeifer - ur. 28.1.1866 w Cieszynie, zm. 17.1.1941 w Cieszynie - kupiec, zam. przy Tiefe Gasse 33 (obecnie Głęboka) (lokalizacja: sektor I / rząd 1 / numer 7)
	Aurelie Kudilek z d. Nowak - ur. 13.11.1875 w Weznitz (obecnie Věžnice w Czechach), zm. 20.1.1922 w Czeskim Cieszynie - żona Josefa - krawca damskiego, zam. Ostravská (Ostrauerstraße) 4 (obecnie Ostravská (Ostrawska)) (lokalizacja: sektor XXVI / rząd Z / numer 10)
	Othmar Lehmann - ur. 23.3.1906 w Cieszynie, zm. 24.2.1922 w Czeskim Cieszynie - syn Luzie Lehmann, uczeń 3 klasy szkoły realnej, zam. Hoheneggerova (Hoheneggergasse) 11 (obecnie Pražská (Praska)), zmarł na gruźlicę Luzie Lehmann z d. Morys - ur. 11.12.1880 w Gnojniku, zm. 13.5.1928 w Cieszynie - żona właściciela drogerii „Zum Anker” („Pod Kotwicą”) przy Sachsenberg 17, zam. Hoheneggerova (Hoheneggergasse) 11 (obecnie Pražská (Praska)) (lokalizacja: sektor XII / rząd D / numer 7)
	Peter Mayer - ur. 1834 w Haatsch (obecnie Hať w Czechach), zm. 22.9.1892 w Cieszynie Emil Mayer - ur. 1859 w miejscowości Velika (obecnie Chorwacja), zm. 25.2.1924 w Cieszynie - kasjer w browarze zamkowym, zam. przy ul. Niemieckiej 11 (obecnie Mennicza) Prawdopodobnie najstarszy oryginalnie zachowany nagrobek na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie (lokalizacja: sektor V / rząd A / numer 28)
	Familie Monczka Kamilla Scholtis z d. Monczka - ur. 1862, zm. 19.3.1933 w Cieszynie - wdowa po właścicielu domu Karolu Scholtis, zam. przy ul. Bielskiej 2 (lokalizacja: sektor XII / rząd 1 / numer 1)
	... Mzik - ur. 1832, zm. 1887 w Cieszynie Franz Mzik - ur. 3.9.1827 w Boguminie, zm. 1.7.1893 w Cieszynie - emerytowany nauczyciel, zam. Stadt 46 (lokalizacja: sektor VIII / rząd 1 / numer 21)
	Gustav Pohl - ur. 1856 w Ogrodzonej, zm. 30.1.1914 w Cieszynie - ekonom w dobrach Ropicy (lokalizacja: sektor XIV / rząd A / numer 18)
	Ludwig Pokorny - ur. 10.8.1840 we Frydku, zm. 9.11.1907 w Cieszynie - kasjer Komory Cieszyńskiej, zam. Hasnergasse 6 (obecnie Sokola-Tůmy w Czeskim Cieszynie) Ida Pokorny z d. Nawratil - ur. 14.12.1856 w Kamesznicy, zm. 29.2.1920 w Cieszynie - wdowa po Ludwigu Pokornym, zam. Hasnergasse 6 (obecnie Sokola-Tůmy w Czeskim Cieszynie) (lokalizacja: sektor X / rząd 1 / numer 15)
	Eleonore Pumperla z d. Huppert - ur. 1849 w Gebitsch in Mähren, zm. 23.5.1915 w Cieszynie - żona Franza, zam. przy Oberring 2 (obecnie Górny Rynek) Franz Pumperla - ur. 12.2.1843 w miejscowości Přílepy (obecnie Czechy), zm. 14.3.1917 w Cieszynie - sprzedawca konfekcji męskiej, członek ochotniczej straży pożarnej w Cieszynie, zam. przy Oberring 2 (obecnie Górny Rynek) Emil Pumperla - ur. 16.3.1881 w Znojmie, zm. 8.3.1908 w Cieszynie - syn małżeństwa Pumperla, zmarł na gruźlicę Anton Wančura - ur. 1857 w Czaslau (obecnie Čáslav w Czechach), zm. 23.1.1918 w Cieszynie - zam. przy Oberring 2 (obecnie Górny Rynek) (lokalizacja: sektor XII / rząd 1 / numer 4)
	Marie Pytlik z d. Kurdy - ur. 1856 w Nagyszombat (obecnie Trnawa na Słowacji), zm. 2.4.1921 w Czeskim Cieszynie - zam. przy Isabellastraße 8 (obecnie Bezručova (Bezruča)) (lokalizacja: sektor XXVI / rząd Z / numer 35)
	Dr Karl Schmid - ur. 1.10.1864 w Sternberg (Niemcy), zm. 6.1.1943 w Cieszynie - ginekolog, chirurg, zastępca dra Hermanna Hinterstoissera na stanowisku dyrektora Szpitala Śląskiego w Cieszynie, zam. przy Anton-Peter-Straße 6 (obecnie Sienkiewicza) (lokalizacja: sektor II / rząd 1 / numer 6)
	Karl Scholtis - ur. 1829 w Cieszynie, zm. 13.5.1911 w Cieszynie - mistrz farbiarstwa, właściciel domu, członek Wydziału Gminnego, dyrektor cieszyńskiej Kasy Oszczędności, honorowy obywatel miasta Cieszyna (od 1898 r.), zam. Prutekgasse 15 (obecnie Wyższa Brama) (lokalizacja: sektor IV / rząd 1 / numer 27)
	Alois Schütz - ur. 14.10.1854 w Stadt Tuschkau (obecnie Město Touškov w powiecie Pilzno Północ w Czechach), zm. 24.2.1927 w Cieszynie - magister farmacji, zam. przy ulicy Sejmowej 2 Johanna Schütz - ur. 14.10.1854 w Stadt Tuschkau (obecnie Město Touškov w powiecie Pilzno Północ w Czechach), zm. 27.10.1931 w Cieszynie - siostra Aloisa, zam. przy ulicy Sejmowej 2 (lokalizacja: sektor XIV / rząd D / numer 6)
	Silvester Seidel - ur. 28.9.1848 w Olleschau (obecnie Olšany w powiecie Šumperk), zm. 13.5.1926 w Cieszynie - emerytowany sekretarz powiatowy, odznaczony medalem za 40 lat nienagannej służby (Ehrenmedaille für 40 Jahre treue Dienste), zam. Frysztackie Przedmieście 175 Marie Seidel - ur. 14.9.1861 w Braunsdorf (obecnie Brumovice w powiecie Opawa), zm. 17.4.1919 w Cieszynie - żona Silvestra Seidel, zam. Gabelsbergergasse 3 (obecnie ul. Heczki) (lokalizacja: sektor XIV / rząd 16 / numer 21)
	Familie Souschek - wszystkie napisy skute (lokalizacja: sektor XI / rząd 1 / numer 5)
	Anton Rauch - ur. 1845 we Wiedniu, zm. 9.10.1919 w Cieszynie - c.k. podpułkownik w stanie spoczynku, zam. Elisabethstraße 30 (obecnie ul. Stalmacha) Ferdinand Skupin - ur. 1874 w Kończycach Wielkich, zm. 29.5.1921 w Cieszynie - kierownik seminarium nauczycielskiego, zam. Elisabethstraße 30 (obecnie ul. Stalmacha) (lokalizacja: sektor XII / rząd 16 / numer 9)
	Josefine Reissek - ur. 25.11.1813, zm. 10.10.1882 w Cieszynie Josef Tannert - ur. 18.6.1840 w Weißwasser (obecnie Bělá pod Bezdězem w Czechach), zm. 11.3.1896 w Cieszynie - właściciel domu, zam. przy Mühlgraben 4 (obecnie ul. Przykopa) Josefine Tannert - ur. 22.11.1840 w Cieszynie, zm. 13.2.1908 w Cieszynie - żona Josefa, zam. przy Mühlgraben 4 (obecnie ul. Przykopa) Rudolf Tannert - ur. 11.3.1879, zm. 6.10.1938 w Cieszynie - mistrz hydraulik, blacharz, zam. przy ul. Przykopa 4 (lokalizacja: sektor IX / rząd D / numer 14)
	Emilie Wagner z d. Sawitzka - ur. 1864 we Frydku, zm. 8.9.1925 w Cieszynie - wdowa po podpułkowniku armii austro-węgierskiej Viktorze Wagnerze, zam. Rynek 11 (lokalizacja: sektor I / rząd A / numer 3 - nagrobek usunięty w roku 2023 po nowym pochówku w tym miejscu)
	Anna Zeman z d. Klimscha - ur. 23.7.1858 w Cieszynie, zm. 19.9.1928 w Cieszynie - żona Wenzela, zam. Stary Targ 14 Wenzel Zeman - ur. 21.8.1861 w Chotieschau (obecnie Chotěšov u Vrbičan w Czechach), zm. 8.12.1933 w Cieszynie - właściciel domu i kupiec, zam. Stary Targ 14 (lokalizacja: sektor XV / rząd A / numer 1)
	Johann Zwilling - ur. 28.9.1860 w Ropicy, zm. 7.4.1934 w Cieszynie - emerytowany kierownik szkoły, zam. przy ul. Bucewicza 11 (lokalizacja: sektor IX / rząd 19 / numer 23)

Copyright © Maciej Dembiniok 1999-