Skute napisy na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Cieszynie



Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Cieszynie przy ulicy Bielskiej powstał w roku 1887 i przejął funkcję cmentarza przykościelnego, na którym zabrakło już nowych miejsc grzebalnych. Podobnie jak na Cmentarzu Komunalnym tu również dokonano po II wojnie światowej przymusowej „degermanizacji” napisów na nagrobkach - skuwano wszystko co napisano w języku niemieckim - imiona, zwroty dotyczące urodzenia („geboren”) czy śmierci („gestorben”), niemieckie nazwy miesięcy czy sentencje żegnające zmarłych. Prócz świadectw „wykorzenienia niemczyzny” można tu również znaleźć przykłady „rewersów” - czyli ustawienia dawnego lica tyłem i skucia napisów na nim się znajdujących. Grób zmieniał wówczas właściciela, a dane osób współcześnie pochowanych wykuwane były na nowym licu nagrobka.

W porównaniu do Cmentarza Komunalnego do dnia dzisiejszego zachowało się tu niewiele skutych w sposób widoczny nagrobków - cmentarz ten jest jednak o wiele mniejszy od głównej cieszyńskiej nekropolii, a pochowane osoby, których nagrobki skuto równie ważne do upamiętnienia.

Wszystkie zdjęcia poniżej przedstawiają istniejące na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Cieszynie nagrobki, jednak lista nie jest kompletna i w miarę możliwości będzie poszerzana. Wytłuszczonym drukiem zapisano imiona lub wyrazy, które udało się rozpoznać, znakiem „...” oznaczono brakujące imiona czy wyrazy, po kwerendach archiwalnych udało się niekiedy ustalić daty urodzenia i zgonu, zawód oraz ostatnie miejsce zamieszkania osoby zmarłej. Dla części pochowanych udało się odnaleźć nekrologi lub podziękowania za udział w pogrzebie w postaci wycinków prasowych z dziennika Silesia. Można je obejrzeć klikając na ikonę .



Wszystkie napisy skute - tożsamość niemożliwa do ustalenia

Przykład tzw. „rewersu” z cmentarza ewangelickiego - nagrobek został odwrócony licem do tyłu, dodatkowo wszystkie inskrypcje skuto


Wszystkie napisy skute - tożsamość niemożliwa do ustalenia

Kolejny przykład tzw. „rewersu” - nagrobek został odwrócony licem do tyłu, dodatkowo wszystkie inskrypcje skuto, co ciekawe pozostawiając cytat z Księgi Psalmów w języku niemieckim (tłum. „A teraz w czym mam pokładać nadzieję, o Panie? W Tobie jest moja nadzieja.”)


Ema Tschammer Edle ... (von) Iskrziczin ... (geboren) Bathelt * 28 ... 1830 † 25 ... 1903

Emma Tschammer Edlen v. Iskrzyczin z d. Bathelt - ur. 28.1.1830, zm. 25.1.1903 w Mohelnitz (obecnie Mohelnice u Nepomuka w Czechach) - teściowa arcyksiążęcego nadleśniczego lasów mohelnickich Ottokara Lindnera, arcyksiążęcego zarządcy huty Ernsta Schmidta i c.k. lekarza wojskowego majora dr Aloisa Hollera, zam. Alter Markt 11 (obecnie Stary Targ)

(lokalizacja: sektor 7 / rząd 1 / numer 7)


... Arthur Puffahl ... (geboren) 27 ... 1875 ... (gestorben) 28 ... 1919

Arthur Puffahl - ur. 1875, zm. 28.1.1919 w Cieszynie - księgowy, wiceprezes męskiego towarzystwa śpiewaczego „Frohsinn”, zam. Deutschegasse 2 (obecnie Mennicza)

(lokalizacja: sektor 6 / rząd 1 / numer 278)


Jean Pawlica ... (udało się odczytać Bezirk...) * 17.12.1886 † 19.9.1929

Jean Pawlica - ur. 17.12.1886 w Nieborach (obecnie w granicach Trzyńca), zm. 19.9.1929

(lokalizacja: sektor 6 / rząd 1 / numer 178)


... (zapewne Familie) Goszyk
... Goszyk * 24.3.1865 † 30.9.1940

Georg Goszyk - ur. 24.3.1865 w Kiczycach, zm. 30.9.1940 w Cieszynie - mistrz piekarnictwa, zam. Am Boberhügel 12 (obecnie Przepilińskiego)

(lokalizacja: sektor 5 / rząd 1 / numer 42)


Karl Danel * 23.7.1899 † 14.7.1933

Karl Danel - ur. 23.7.1899 w Bobrku, zm. 14.7.1933 - nauczyciel

„Rewers” bez skucia danych zmarłego w języku niemieckim i z wcześniej zakrytą (ale nie skutą) inskrypcją w języku niemieckim „Die Liebe höret nimmer auf” (1 Kor 13,8 „Miłość nigdy nie ustaje”). Dane zmarłego w języku polskim zostały wykute na obecnym licu.

(lokalizacja: sektor 6 / rząd 1 / numer 69)



Suplement: cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Krasnej

Hier ruhen in Gott Josef, Pauline Jen...

Ponowne wykorzystanie nagrobka przez kamieniarza, bez skuwania napisów na „rewersie”. Został on przycięty do nowych rozmiarów (ścięto m.in. krzyż), a następnie obrócony na bok o 90 stopni. Na przedzie wykuto nowe dane, a napisy na obecnym „rewersie” zakryto zaprawą, która z czasem zaczęła się wykruszać. Nagrobek został pozyskany z cmentarza spoza Cieszyna.


Użyty materiał źródłowy:
- księgi chrztów Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Cieszynie
- księgi zgonów Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Cieszynie
- dziennik „Silesia” (różne roczniki)
- dziennik „Teschner Zeitung” (nr 10/1919)
- księgi adresowe miasta Cieszyna (różne roczniki)


Copyright © Maciej Dembiniok 1999-

Zaktualizowano 11 listopada 2024 roku