Produkcja „Polo-Cockty” i napoju gazowanego „Begacytr”

Napój gazowany bezalkoholowy „Polo-Cockta” (jak brzmiała jego nazwa wedle instrukcji technologicznej z roku 1966) produkowany przez należące do „Społem” CZSS wytwórnie wód gazowanych miał być polską odpowiedzią na amerykański napój „Coca-Cola”. Zgodnie z normą zakładową spółdzielni „Społem” był produkowany z wody zdatnej do picia, nasyconej dwutlenkiem węgla z dodatkiem cukru, kwasu cytrynowego („Coca-Cola” zawiera kwas fosforowy), substancji smakowo-aromatycznych i barwnika. Tajemniczymi „substancjami smakowo-aromatycznymi” były importowane z Jugosławii: „aromat A” i „aromat B”, które dodawane były do przygotowanego wcześniej syropu cukrowego i roztworu kwasu cytrynowego w ściśle odmierzonej ilości zgodnie z recepturą, a barwnikiem „brunat do napojów „R” 9152” (składu nie udało się autorowi dotychczas odszukać, zamiennikiem był karmel spożywczy ciemny, współczesna „Coca-Cola” jako barwnik zawiera karmel amoniakalno-siarczanowy). Całość uzupełniano wodą o temperaturze 4°C, nasycano CO₂ i rozlewano do kapslowanych butelek o pojemności od 0,25 do 0,33 l. Tak przygotowany produkt zawierał 2 mg kofeiny na 100 ml napoju (zapewne składowa któregoś z jugosłowiańskich aromatów, współczesna „Coca-Cola” zawiera 9,6 mg kofeiny), 9 g cukru na 100 ml napoju (współczesna „Coca-Cola” zawiera 10,6 g cukru) i był trwały przez 30 dni od daty produkcji.

Dnia 20 czerwca 1973 roku Dyrektor Zjednoczenia Produkcji Leśnej „Las” wydał zarządzenie umożliwiające współpracę zakładów produkcyjnych „Las” ze spółdzielniami „Społem” w zakresie wytwarzania zapraw do wód mineralnych gazowanych. Na jego podstawie zaprawy miały być przyrządzane na bazie dostarczanych przez „Społem” receptur w zakładach „Las”, a następnie transportowane w opakowaniach zwrotnych do należących do „Społem” wytwórni wód gazowanych, uzupełniane wodą, nasycane gazem i konfekcjonowane.

Cieszyński zakład „Las” postanowił jednak sam produkować napoje gazowane i w tym celu zakupiono w roku 1973 nową rozlewarkę napojów nasycanych dwutlenkiem węgla. Produkcja pierwszego napoju gazowanego (określanego jako „Pepsi-Cola na bazie ekstraktów z ziół” - na jugosłowiańskie aromaty miał monopol „Społem”) miała rozpocząć się w cieszyńskich zakładach „Las” już w III kwartale 1973 roku, a w styczniu 1974 roku planowano produkcję gazowanego napoju z czarnego bzu. Ostatecznie w sierpniu 1975 roku ruszyła produkcja gazowanego soku „Begacytr” z zaprawy z czarnego bzu z dodatkiem cytryny. Jego receptura miała pochodzić od „cieszyńskich gospodyń”, a w smaku przypominać szampan.

W lutym 1977 roku Cieszyńskie Zakłady Przetwórcze „Las” podjęły współpracę ze „Społem” CZSS Zakłady Wytwórcze „Czantoria” w Ustroniu w zakresie produkcji napoju gazowanego „Polo-Cockta”. Początkowo planowano sprzedaż „Czantorii” gotowej zaprawy „Begacytr”u, jednakże ustrońskie zakłady zrezygnowały z niej, gdyż podczas automatycznego rozlewu następowało zbyt wielkie „wyburzanie” zaprawy i zaniżenie jakości gotowego produktu. Zdecydowano zatem, że cieszyński „Las” będzie przygotowywał zaprawę „Polo-Cockty” (zakłady „Społem” miały m.in. umożliwić dostęp do jugosłowiańskich aromatów), a następnie w dymionach zwrotnych po 25 litrów transportowana miała być ona do Ustronia, a tam nasycana gazem i konfekcjonowana. Na rok 1977 zamówiono 60 ton zaprawy (po 15 ton w miesiącach maj, czerwiec, lipiec i sierpień). Ze względu na niewielki osiągany przez cieszyński zakład zysk, współpracy w tym zakresie po wykonaniu zamówionej partii nie kontynuowano.